Poetic Edda • Vafþrúðnismál

Óðinn kvað:
1. "Ráð þú mér nú, Frigg,
alls mik fara tíðir at vitja Vafþrúðnis;
forvitni mikla kveð ek mér á fornum stöfum
við þann inn alsvinna jötun."

Frigg kvað:
2. "Heima letja ek mynda Herjaföðr
í görðum goða;
því at engi jötun ek hugða jafnramman
sem Vafþrúðni vera."

Óðinn kvað:
3. "Fjölð ek fór, fjölð ek freistaða,
fjölð ek reynda regin;
hitt vil ek vita, hvé Vafþrúðnis
salakynni sé."

Frigg kvað:
4. "Heill þú farir!
heill þú aftr komir!
heill þú á sinnum sér!
æði þér dugi, hvars þú skalt, Aldaföðr,
orðum mæla jötun.

5. Fór þá Óðinn at freista orðspeki
þess ins alsvinna jötuns;
at höllu hann kom, ok átti Íms faðir;
inn gekk Yggr þegar.

Óðinn kvað:
6. "Heill þú nú, Vafþrúðnir, nú em ek í höll kominn
á þik sjalfan sjá;
hitt vil ek fyrst vita, ef þú fróðr sér
eða alsviðr jötunn."

Vafþrúðnir kvað:
7. "Hvat er þat manna er í mínum sal
verpumk orði á?
Út þú né komir órum höllum frá,
nema þú inn snotrari sér."

Óðinn kvað:
8. "Gagnráðr ek heiti, nú emk af göngu kominn,
þyrstr til þinna sala;
laðar þurfi - hef ek lengi farit -
ok þinna andfanga, jötunn."

Vafþrúðnir kvað:
9. "Hví þú þá, Gagnráðr, mælisk af golfi fyr?
Far þú í sess í sal!
Þá skal freista, hvárr fleira viti,
gestr eða inn gamli þulr."

Óðinn kvað:
10. "Óauðigr maðr, er til auðigs kemr,
mæli þarft eða þegi;
ofrmælgi mikil, hygg ek, at illa geti
hveim er við kaldrifjaðan kemr."

Vafþrúðnir kvað:
11. "Seg þú mér, Gagnráðr, alls þú á golfi vill
þíns of freista frama,
hvé sá hestr heitir,
er hverjan dregr dag of dróttmögu."

Óðinn kvað:
12. "Skinfaxi heitir, er inn skíra dregr
dag of dróttmögu;
hesta beztr þykkir hann með Hreiðgotum;
ey lýsir mön af mari."

Vafþrúðnir kvað:
13. "Seg þú þat, Gagnráðr, alls þú á golfi vill
þíns of freista frama,
hvé sá jór heitir,
er austan dregr nótt of nýt regin."

Óðinn kvað:
14. "Hrímfaxi heitir, er hverja dregr
nótt of nýt regin;
méldropa fellir hann morgin hvern;
þaðan kemr dögg um dala."

Vafþrúðnir kvað:
15. Seg þú þat, Gagnráðr, alls þú á golfi vill
þíns of freista frama, hvé sú á heitir,
er deilir með jötna sonum
grund ok með goðum."

Óðinn kvað:
16. "Ífing heitir á, er deilir með jötna sonum
grund ok með goðum;
opin renna hon skal of aldrdaga;
verðr-at íss á á."

Vafþrúðnir kvað:
17. Seg þú þat, Gagnráðr, alls þú á golfi vill
þíns of freista frama, hvé sá völlr heitir,
er finnask vígi at Surtr
ok in svásu goð."

Óðinn kvað:
18. "Vígriðr heitir völlr, er finnask vígi at
Surtr ok in svásu goð;
hundrað rasta hann er á hverjan veg;
sá er þeim völlr vitaðr."

Vafþrúðnir kvað:
19. "Fróðr ertu nú, gestr, far þú á bekk jötuns,
ok mælumk í sessi saman;
höfði veðja vit skulum höllu í,
gestr, of geðspeki.

Óðinn kvað:
20. "Seg þú þat it eina, ef þitt æði dugir
ok þú, Vafþrúðnir, vitir, hvaðan jörð of kom
eða upphiminn fyrst, inn fróði jötunn."

Vafþrúðnir kvað:
21. "Ór Ymis holdi var jörð of sköpuð,
en ór beinum björg, himinn ór hausi
ins hrímkalda jötuns,
en ór sveita sær."

Óðinn kvað:
22. "Seg þú þat annat, ef þitt æði dugir
ok þú, Vafþrúðnir, vitir,
hvaðan máni kom, sá er ferr menn yfir,
eða sól it sama."

Vafþrúðnir kvað:
23. "Mundilfari heitir, hann er mána faðir
ok svá Sólar it sama;
himin hverfa þau skulu hverjan dag
öldum at ártali."

Óðinn kvað:
24. "Seg þú þat it þriðja, alls þik svinnan kveða
ok þú, Vafþrúðnir, vitir, hvaðan dagr of kom,
sá er ferr drótt yfir, eða nótt með niðum."

Vafþrúðnir kvað:
25. "Dellingr heitir, hann er Dags faðir,
en Nótt var Nörvi borin;
ný ok nið skópu nýt regin
öldum at ártali."

Óðinn kvað:
26. "Seg þú þat it fjórða,
alls þik fróðan kveða, ok þú, Vafþrúðnir, vitir,
hvaðan vetr of kom eða varmt sumar
fyrst með fróð regin."

Vafþrúðnir kvað:
27. "Vindsvalr heitir, hann er Vetrar faðir,
en Svásuðr sumars."

Óðinn kvað:
28. "Seg þú þat it fimmta,
alls þik fróðan kveða,
ok þú, Vafþrúðnir, vitir,
hverr ása ellztr eða Ymis niðja
yrði í árdaga."

Vafþrúðnir kvað:
29. "Örófi vetra áðr væri jörð of sköpuð,
þá var Bergelmir borinn, Þrúðgelmir
var þess faðir, en Aurgelmir afi."

Óðinn kvað:
30. "Seg þú þat it sétta,
alls þik svinnan kveða, ok þú, Vafþrúðnir, vitir,
hvaðan Aurgelmir kom með jötna sonum
fyrst, inn fróði jötunn."

Vafþrúðnir kvað:
31. "Ór Élivágum stukku eitrdropar,
svá óx, unz varð jötunn;
þar eru órar ættir komnar allar saman;
því er þat æ allt til atalt."

Óðinn kvað:
32. "Seg þú þat it sjaunda,
alls þik svinnan kveða,
ok þú, Vafþrúðnir, vitir, hvé sá börn gat,
inn baldni jötunn, er hann hafði-t gýgjar gaman."

Vafþrúðnir kvað:
33. "Undir hendi vaxa kváðu hrímþursi
mey ok mög saman;
fótr við fæti gat ins fróða jötuns
sexhöfðaðan son."

Óðinn kvað:
34. "Seg þú þat it átta,
alls þik svinnan kveða,
ok þú, Vafþrúðnir, vitir, hvat þú fyrst of mant
eða fremst of veizt, þú ert alsviðr, jötunn."

Vafþrúðnir kvað:
35. Örófi vetra áðr væri jörð of sköpuð,
þá var Bergelmir borinn;
þat ek fyrst of man, er sá inn fróði jötunn
á var lúðr of lagiðr."

Óðinn kvað:
36. "Seg þú þat it níunda, alls þik svinnan kveða,
ok þú, Vafþrúðnir, vitir, hvaðan vindr of kemr,
svá at ferr vág yfir;
æ menn han sjalfan of sjá."

Vafþrúðnir kvað:
37. "Hræsvelgr heitir, er sitr á himins enda,
jötunn í arnar ham;
af hans vængjum kvæða vind koma
alla menn yfir."

Óðinn kvað:
38. "Seg þú þat it tíunda, alls þú tíva rök
öll, Vafþrúðnir, vitir, hvaðan Njörðr of kom
með ása sonum - hofum ok hörgum
hann ræðr hundmörgum -
ok varð-at hann ásum alinn."

Vafþrúðnir kvað:
39. "Í Vanaheimi skópu hann vís regin
ok seldu at gíslingu goðum, í aldar rök
hann mun aftr koma heim með vísum vönum."

Óðinn kvað:
40. "Seg þú þat et ellifta,
hvar ýtar túnum í höggvask hverjan dag;
val þeir kjósa ok ríða vígi frá,
sitja meir of sáttir saman."

Vafþrúðnir kvað:
41. "Allir einherjar Óðins túnum í
höggvask hverjan dag, val þeir kjósa
ok ríða vígi frá, sitja meirr of sáttir saman."

Óðinn kvað:
42. "Seg þú þat it tolfta, hví þú tíva rök
öll, Vafþrúðnir, vitir, frá jötna rúnum
ok allra goða segir þú it sannasta,
inn alsvinni jötunn."

Vafþrúðnir kvað:
43. "Frá jötna rúnum ok allra goða
ek kann segja satt, því at hvern hef ek
heim of komit;
níu kom ek heima fyr Niflhel neðan;
hinig deyja ór helju halir."

Óðinn kvað:
44. "Fjölð ek fór, fjölð ek freistaðak,
fjölð ek of reynda regin:
Hvat lifir manna, þá er inn mæra líðr
fimbulvetr með firum?"

Vafþrúðnir kvað:
45. "Líf ok Lifþrasir, en þau leynask munu
í holti Hoddmímis;
morgindöggvar þau sér at mat hafa,
en þaðan af aldir alask."

Óðinn kvað:
46. "Fjölð ek fór, fjölð ek freistaðak,
fjölð ek of reynda regin:
Hvaðan kemr sól á inn slétta himin,
er þessa hefr fenrir farit?"

Vafþrúðnir kvað:
47. "Eina dóttur berr alfröðull,
áðr hana fenrir fari;
sú skal ríða, þá er regin deyja,
móður brautir, mær."

Óðinn kvað:
48. "Fjölð ek fór, fjölð ek freistaðak,
fjölð ek of reynda regin:
Hverjar ro þær meyjar, er líða mar yfir,
fróðgeðjaðar fara?"

Vafþrúðnir kvað:
49. "Þríar þjóðár falla þorp yfir
meyja Mögþrasis;
hamingjur einar þær er í heimi eru,
þó þær með jötnum alask."

Óðinn kvað:
50. "Fjölð ek fór, fjölð ek freistaðak,
fjölð ek of reynda regin:
Hverir ráða æsir eignum goða,
þá er sloknar Surta logi?"

Vafþrúðnir kvað:
51. "Víðarr ok Váli byggja vé goða,
þá er sloknar Surta logi,
Móði ok Magni skulu Mjöllni hafa
Vingnis at vígþroti."

Óðinn kvað:
52. "Fjölð ek fór, fjölð ek freistaðak,
fjölð ek of reynda regin;
Hvat verðr Óðni at aldrlagi,
þá er of rjúfask regin?"

Vafþrúðnir kvað:
53. "Ulfr gleypa mun Aldaföðr,
þess mun Víðarr vreka;
kalda kjafta hann klyfja mun
vitnis vígi at."

Óðinn kvað:
54. "Fjölð ek fór, fjölð ek freistaðak,
fjölð ek of reynda regin;
Hvat mælti Óðinn, áðr á bál stigi,
sjalfr í eyra syni?"

Vafþrúðnir kvað:
55. "Ey manni þat veit, hvat þú í árdaga
sagðir í eyra syni;
feigum munni mælta ek mína forna stafi
ok of ragnarök.
Nú ek við Óðin deildak mína orðspeki;
þú ert æ vísastr vera."